Ustawa uszczelniająca VAT - szczegółowe omówienie

Ogłoszono "ustawę uszczelniającą" VAT. Omawiamy szczegółowo znaczące zmiany w VAT od 01.01.2017.

15.12.2016 opublikowano nowelizację Ustawy o VAT, zwaną "ustawą uszczelniającą". Jest ona nieco złagodzona w stosunku do pierwotnego projektu; omawiamy tu szczegółowo wprowadzone zmiany. 

Celem ustawy sa zmiany mające uszczelnić system poboru podatku VAT. Wprowadza jednocześnie szereg niedogodności dla podatników, m.in. ograniczenie rozliczeń kwartalnych, dodatkowe warunki przy "odpowiedzialności solidarnej", zwiększenie odpowiedzialności i zaostrzenie niektórych kar. 

Najważniejszymi z projektowanych zmian są:

• Zwiększenie limitu zwolnienia z VAT ze 150 000 zł do 200 000 zł.
• Stosowanie podwyższonej stawki VAT 23%, która wg wcześniejszej ustawy miała wrócić do wartości 22% z końcem 2016r.
• Objęcie podatkiem VAT od 01.07.2017:
  • protez dentystycznych
  • oraz nieodpłatnych dostaw oprogramowania dla szkół
• Ograniczenie prawa do kwartalnych rozliczeń VAT.
  • Rozliczenia kwartalne dotyczą tylko małych podatników (do 1 200 000 EUR obrotu).
  • Przez pierwsze 12 miesięcy od zgłoszenia do VAT (od rejestracji jako czynny podatnik VAT) wszystkich obowiązują wyłącznie rozliczenia miesięczne. Jeśli zgłoszenie do VAT nastąpiło 01.10.2016 lub później, to podatnik także musi przejść na rozliczanie miesięczne.
• Comiesięczne składanie informacji podsumowujących VAT-UE i VAT-27, jeśli dotyczą podatnika.
• Składanie deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-UE i VAT-27 wyłącznie elektronicznie. - począwszy od deklaracji za 01.2017 lub za I kwartał 2017.
  • Możliwość składania deklaracji papierowych pozostawiono - tylko na rok 2017 - dla podatników, którzy:
    • rozliczają PIT-11 lub PIT-40 za nie więcej niż 5 osób,
    • a także nie wykonują dostaw ani nabycia wspólnotowego,
    • nie mają też transakcji krajowych w trybie odwrotnego obciążenia w kwotach wyższych niż 50 000 zł miesięcznie.
• Obowiązek prowadzenia ewidencji zakupu i sprzedaży w formie elektronicznej od 01.08.2018 [Dz.U. 846 r. 2016]
• Comiesięczne wysyłanie ewidencji zakupu i sprzedaży w postaci Jednolitego Pliku Kontrolnego [Dz.U. 846 r.2016 - dotyczy podmiotów większych niż "mikroprzedsiębiorcy"]
• Ograniczenia przy rejestracji podatnika VAT. Urząd może nie zarejestrować podatnika VAT w przypadku stwierdzenia nieistnienia podmiotu, braku kontaktu z jego przedstawicielem itp.
  • W pierwotnym projekcie ustawy widniały tu dalsze utrudnienia, m.in. wymagania "kaucji gwarancyjnej" przy rejestracji na "wirtualne biuro" lub przy udziale w podmiotach, które miały znaczące zaległości podatkowe. Wymagania takie nie trafiły do ustawy w jej końcowej wersji.
• Wyrejestrowanie płatnika VAT z urzędu w przypadkach:
  • zawieszenia działalności na 6 miesięcy
  • braku deklaracji lub składania deklaracji zerowych przez 6 miesięcy lub dwa kwartały; jeśli spowodowane to jest działalnością sezonową, można napisać odpowiednie wyjaśnienie do urzędu
  • posługiwania się nierzetelnymi fakturami bądż transakcji z nierzetelnymi podmiotami, jeśli podatnik mógł mieć powody do podejrzewania takiego stanu
  • podatnika VAT-UE urząd może wyrejestrować z VAT wspólnotowego przy braku trzech kolejnych informacji VAT-UE.
• Ograniczenie związane z terminem zwrotu VAT przyspieszonym do 25 dni: Dotychczas kwota zwrotu mogła dotyczyć faktur opłaconych lub kwoty z poprzedniego okresu; od 01.01.2017 o przyspieszenie zwrotu będzie można występować gdy:
  • faktury gotówkowe lub płatne kartami nie przekraczają 15 000 zł łącznie
  • pozostałe faktury zostaną opłacone przelewami (trzeba załączyć dowody przelewów)
  • kwota z przeniesienia - do 3000 zł
  • Ponadto przyspieszenie terminu zwrotu nie będzie dotyczyło podatników przez pierwsze 12 miesięcy od zgłoszenia do VAT.
• Zwiększenie zakresu "odwrotnego obciążenia" w transakcjach krajowych. Prócz dotychczasowego dość już dużego zakresu trybem tym będą objęte:
  • Mikroprocesory w obrocie hurtowym, podobnie jak inne urządzenia elektroniczne już obecnie objęte tą procedurą
  • Surowce i półwyroby ze złota, srebra i platyny (dotyczhczas serbro i platyna były objęte "solidarną odpowiedzialnością")
  • Usługi budowlano-montażowe świadczone przez podwykonawców. Związany jest z tym problem braku definicji "podwykonawcy" w ustawie; należy oczekiwać, że firma otrzymująca zamówienie na usługi budowlane od firmy - płatnika VAT - powinna dowiedzieć się:
    • czy zamawiający jest wykonawcą działającym na zlecenie inwestora - wówczas otrzymujący zamówienie jest "podwykonawcą" i należy zastosować "odwrotne obciążenie",
    • czy zamawiający jest inwestorem lub firmą zamawiającą usługi na własne potrzeby - wówczas otrzymujący zamówienie stosuje stawkę 23%.
• Zwiększenie zakresu "solidarnej odpowiedzialności" dostawcy i nabywcy. Taką odpowiedzialnością mają być objęta m.in. sprzedaż i nabycie:
  • dysków twardych i dysków półprzewodnikowych
  • nagranych na dyskach półprzewodnikowych (SSD) programów oraz nagrań audio i wideo.
  • folii "stretch"
• Ograniczenie związane kaucją gwarancyjną, którą sprzedawca towarów objętych "solidarną odpowiedzialnością" może złożyć celem uwiarygodnienia obrotu i zwolnienia nabywców od tej odpowiedzialności. Skorzystanie ze zwolnienia, prócz wniesienia kaucji przez sprzedawcę, ma zostać obwarowane:
  • Wyznaczeniem przez sprzedawcę konta bankowego, z którego bank będzie wysyłał fiskusowi raporty o wszystkich transakcjach
  • Opłacaniem faktur przez nabywców wyłącznie na to konto.
• Przewiduje się zwiększenie kar za nierzetelne rozliczenia podatkowe i objęcie nimi większej liczby osób, między innymi:
  • Planuje się dodatkową sankcję 30% za zaległości w VAT
    • W przypadku złożenia korekty i zapłaty podatku bezpośrednio po kontroli sankcja ma wynieść 20%
    • w przypadku pustych lub nierzetelnych faktur sankcja ma wynosić 100%
    • sankcji nie stosuje sie jeśli złożono korektę i wpłacono podatek przed rozpoczęciem kontroli
    • (sankcji nie stosuje się także jeśli występuje kara za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe; to realizacja ogólnej zasady nienakładania dwóch kar za jedno wykroczenie)
  • Przy zgłoszeniu do VAT przez pełnomocnika wprowadzono odpowiedzialność pełnomocnika (solidarnie z podatnikiem) za zaległości przez pierwsze pół roku dzialalności, do kwoty 500 tys zł.
  • Wprowadzono karę za złożenie deklaracji w postaci papierowej, jeśli wymagane jest złożenie elektroniczne
  • Zwiększono kary za wystawianie fałszywych faktur opiewających na niewykonane czynności lub zawierajacych nieprawdziwe wartości; dotyczy to także odbiorców odliczających VAT na podstawie takich faktur.

Oprac. Krzysztof Piasecki, TIK-SOFT Sp. z o.o. 
na podstawie ustawy o zmianie ustawy o VAT, Dz.U. 2024 r. 2016 
30.12.2016